Son dönemlerde Ortadoğu'da yaşanan gelişmelerin ardı arkası kesilmiyor; fakat özellikle İsrail'in Filistin toprakları üzerindeki tutumu, bölgedeki barış umutlarını zayıflatmaya devam ediyor. Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği gibi uluslararası aktörlerin dikkatini çekmeyi başaran bu durum, İsrail'in tartışmalı "E1" projesine onay vermesi ile daha da önemli bir hal aldı. E1 projesi, Batı Şeria'nın doğusunda, Kudüs ile Maale Adumim yerleşimi arasındaki bölgeyi kapsayan bir plan. Bu proje, Filistin topraklarının daha fazla bölünmesine ve İsrail yerleşimlerinin genişletilmesine yol açabilecek potansiyele sahip. Peki, bu projenin ardındaki gerçekler neler ve uluslararası toplumun bu gelişmelere yanıtı ne olacak?
E1 projesi, İsrail hükümeti tarafından 2012 yılından bu yana gündemde. Fakat son birkaç ay içinde hız kazanan onay süreci, bölgedeki Filistinlilere ait arazilerin uluslararası hukuk çerçevesinde ne denli tehdit altında olduğunu gösteriyor. Projeyle birlikte binlerce Filistinlinin yaşadığı bölge üzerindeki İsrail kontrolü daha da arttırılacak. E1'in inşa edilmesi durumunda Filistin Toprakları'nın ikiye bölünmesi söz konusu. Bu durum, Batı Şeria ile Gazze arasındaki bağlantıyı büyük ölçüde zayıflatacak, Filistinlilerin kendi topraklarında bağımsız bir yaşam sürdürebilmeleri için gerekli olan altyapıyı da olumsuz etkileyecek.
Bu projenin inşası yalnızca fiziksel toprakları değil, aynı zamanda Filistinlilerin yaşam biçimlerini de tehdit ediyor. İnsani durum, ekonomik faaliyetler ve sosyal yapılar üzerinde yıkıcı etkileri olabilecek olan bu proje, birçok insan hakları savunucusu ve uluslararası kuruluş tarafından şiddetle eleştiriliyor. Ayrıca, E1'in inşa edilmesiyle birlikte, Kudüs’ün etrafındaki yerleşimlerin genişletilmesi, Filistinlilerin tarihi ve kültürel varlıklarının yok olmasına yol açabilir.
İsrail'in E1 projesine dair onayı, dünya genelinde büyük tepkilere yol açtı. Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve birçok insan hakları organizasyonu, bu projeyi derhal durdurmaları yönünde İsrail hükümetine çağrıda bulundu. Ayrıca, uluslararası düzeyde pek çok ülke, bu onayın göz ardı edilmemesi gerektiğini savunuyor. "Bu proje, barış sürecini tamamen hayal olmaktan çıkarır. Uluslararası hukuka aykırı olarak Filistin topraklarını işgal eden bir adım atılıyor," diyen diplomatik kaynaklar, İsrail hükümetinin bu eylemini çok tehlikeli bir oyun olarak niteliyor.
Asya, Avrupa ve Orta Doğu ülkelerinin, gelişmelere dair alacakları tutum, gelecekte Filistin ile İsrail arasında yeni bir çatışma ve gerilim dalgasını doğurabilir. Hâlâ sürdürülen uluslararası müzakerelerin hayata geçirilmesi için, Filistin tarafının bu projeden etkilenmemesi sağlanması gerekiyor. Fakat, E1'in temellerinin atılması, barış görüşmeleri için büyük bir engel olma niteliği taşıyor. Projenin uygulanması halinde, Filistin'e alternatif bir devlet kurma şansı kalmayacak ve bu durum, Mavi Marmara'dan Gazze kuşatmasına kadar giden daha sancılı bir sürecin fitilini ateşleyebilir.
Her ne kadar İsrail hükümeti projeyi bir yerleşim politikası olarak cam cephesinde sergiliyor gibi görünse de, temel sorun Filistinlilerin bu projeden ne ölçüde etkilenecekleri ve insan hakları ihlallerin ne denli boyut kazanabileceği. Bu belirsizlikler ışığında, uluslararası toplumun E1 konusunda atacağı adımlar, önümüzdeki günlere damgasını vuracak gibi görünüyor.
Özetlemek gerekirse, İsrail'in onayladığı E1 projesi sadece bir yapı inşa etme girişimi değildir; bu, bölgedeki barış, güvenlik ve insan hakları için ciddi tehditler içeren bir adımdır. Filistin topraklarında bu tür projelerin sürdürülmesi durumunda, hem yerel halkın hem de uluslararası camianın karşılaşacağı zorlukların artacağı bir gerçektir. Gelecek günlerde bu olayların nasıl gelişeceğini ve bölgedeki denklemlerin nasıl değişeceğini hep birlikte göreceğiz.
