İstanbul, Türkiye’nin en büyük ve en yoğun nüfuslu şehri olmakla birlikte, her yıl binlerce göçmen ve turist çekmeye devam ediyor. Ancak bu büyüme, beraberinde büyük sorunları da getiriyor. Kentsel dönüşüm projeleri, hızla gelişen İstanbul’un büyük bir kısmını yeniden şekillendirmek amacıyla başlatıldı. Fakat, bazı projeler beklenen faydayı sağlamaktan uzak kalıyor. İstanbul'da kentsel dönüşüm, sadece fiziki yapıları değil, aynı zamanda sosyal yapıyı da tehdit eder hale geldi. Bu yazımızda, İstanbul’un kentsel dönüşüm çıkmazını ve bunun toplumsal dinamiklere etkisini ele alacağız.
Kentsel dönüşüm, başta İstanbul olmak üzere birçok büyük şehirde bina yenileme ve altyapı geliştirme projelerini kapsıyor. Ancak İstanbul’da hayata geçirilen projelerin çoğu, kentsel alanların yeniden yapılandırılması için etkili bir yol sunmuyor. Bunun başlıca nedeni, projelerin hızla ilerlemesi ve yerel halkla yeterince iletişim kurulmaması. Yerel halk, kentsel dönüşüm projeleri konusunda genellikle bilgilendirilmediği ya da dahil edilmediği için, bu projelere karşı tepkili olabiliyor. Yerinden edilme korkusu, birçok insanın bu projelere karşı çıkmasına neden oluyor; bu da projelerin toplumsal kabul görmesini zorlaştırıyor.
Ayrıca, kentsel dönüşüm projelerinde genellikle imar kanunları ve prosedürleri göz ardı ediliyor. Bu nedenle, mevcut yapılar üzerindeki projeler hukuki sorunlar ortaya çıkarabiliyor. İstanbul’daki bazı kentsel dönüşüm projeleri, özellikle gecekondu bölgelerinde, yerel yönetimlerle yaptırım alanında sorunlar kaydediyor. Unutulmamalıdır ki, kentsel dönüşüm sadece fiziksel bir yapı değişikliği değildir; sosyoekonomik dengelerin de göz önünde bulundurulması gereken bir süreçtir. Bu nedenle, daha kapsayıcı ve sürdürülebilir yöntemlerin benimsenmesi önemlidir.
Kentsel dönüşüm projeleri, sadece fiziksel bir dönüşüm yaratmakla kalmıyor, aynı zamanda toplumsal dinamikleri de etkiliyor. İstanbul'daki kentsel dönüşüm projeleri, sıkça üst gelir grubuna hitap eden konutlar inşa ederek düşük ve orta gelirli aileleri yerinden ediyor. Bu durum, şehrin sosyal yapısında önemli bir değişikliğe neden oluyor. Düşük gelirli aileler, çevrelerinde gelişen yeni projeler nedeniyle buralardan taşınmak zorunda kalıyor, bu da şehrin ekonomik dengesizliğini artırıyor.
Kırsal alanlardan kente gelen göçmenler, İstanbul’un yoğunluğunu artırırken, sosyal yapı üzerinde de baskı yaratıyor. Yeni yapılar, şehrin sosyal dokusunu tehdit ederken, aynı zamanda çeşitli sosyal sorunların da ortaya çıkmasına neden oluyor. Altyapı yetersizlikleri, trafik sorunları ve çevre kirliliği gibi meseleler, kentsel dönüşüm projeleriyle birlikte daha da büyüyor. Tüm bu durumlar, İstanbul’un kronik bir mesele haline gelen kentsel dönüşüm sorununu daha da derinleştiriyor.
Sonuç olarak, İstanbul'daki kentsel dönüşüm süreci, beraberinde getirdiği sorunlarla, şehir yönetimini zor bir duruma sokuyor. Bu problemler, sadece fiziksel alanları değil, İstanbul’un sosyal yapısını da tehdit eder hale geldi. Gelecekte, eğer bu dönüşüm süreci daha sürdürülebilir ve toplumsal gereksinimlere duyarlı bir biçimde ilerlemezse, İstanbul'un huzurlu ve yaşanabilir bir şehir olma yolundaki iddiaları büyük bir tehlikeyle karşı karşıya kalabilir. Toplumun tüm kesimleriyle iletişim içinde olunması, yerel yönetimlerin ve halkın işbirliği yaparak daha etkili kentsel dönüşüm projeleri geliştirmesi gerekliliği her zamankinden daha önemlidir.
